Phạm Tuyên sáng tác ca khúc năm 1956 khi ông đang dạy học tại Nam Ninh, Trung Quốc. Trong dịp tết Trung thu, ông nhìn các sinh viên ở học xá rước đèn nên “nhớ quê hương và sáng tác để nguôi ngoai”. Ông sáng tác bài hát dựa trên cảm hứng từ hình ảnh chiếc đèn ông sao, vốn là một món đồ chơi truyền thống quen thuộc của thiếu nhi Việt Nam. Nhạc sĩ Phạm Tuyên cho biết ông tâm đắc ca khúc vì có nhiều kỷ niệm. Năm 1967, ông từng nhờ nhạc sĩ Dân Huyền mang máy ghi âm sang nhà để thu cho hai con gái hát ca khúc này.
“Chiếc đèn ông sao” được cấu tạo ở thể hai đoạn. Phạm Tuyên sử dụng những câu hát ngắn trên nền nhịp 2
4 với những phách mạnh – nhẹ đan xen. Bài hát được viết ở giọng Đô trưởng với tất cả những cấu tạo kết của giai điệu vào những chỗ ngắt câu. Phạm Tuyên đã sử dụng thủ pháp cấu trúc đối xứng trong âm nhạc. Sự đối xứng được thể hiện ở quan hệ quãng: quãng nhảy gần kết hợp với bước nối tiếp liền bậc, trong trường hợp khác còn được thể hiện ở sự nối tiếp đi lên nối liền bước xuống tạo sự cân bằng trong tuyến giai điệu.
Phạm Tuyên cho biết ca khúc mang nhiều ý nghĩa. Hình ảnh đèn ông sao trong bài hát tượng trưng cho lá cờ của Việt Nam còn lời “sao chiếu vô Nam”, “ánh hòa bình đuổi xua loài xâm lăng” thể hiện sự khao khát thống nhất quê hương.
Link download: Chiếc đèn ông sao – Phạm Tuyên – Bản Piano
