Miền Tây (Tây Nam Bộ) là cách gọi gần gũi dành cho những người dân sống ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Không chỉ sở hữu tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng, vùng đất này còn có đời sống văn hóa, ẩm thực đầy bản sắc, thu hút du khách khắp nơi.
Nhiều người tới miền Tây không khỏi ngạc nhiên khi thấy người dân nơi đây ăn cơm trắng… độn trái cây, như xoài, dưa hấu, chuối, bơ, dừa. Họ có thể ăn kèm thêm một số nước chấm như muối tiêu, nước mắm, nước tương hay “sang hơn” thì có thịt kho, cá kho, cá khô chiên…là đã có ngay một mâm cơm “hết sẩy”.
Anh Võ Phương Vinh (sinh năm 1992, Tiền Giang) là chủ nhân của bộ ảnh cơm độn trái cây gây bão mạng xã hội. Bộ ảnh khiến những người con miền Tây xa quê nhớ nhung hương vị gắn bó cả tuổi thơ. Nhưng bộ ảnh lại khiến nhiều thực khách phương xa thấy lạ đời, tò mò hương vị ra sao, nguồn gốc như thế nào.
Chia sẻ về món cơm “lạ đời” này, anh Vinh kể với chất giọng đặc trưng của người miền Tây: “Tôi cũng không nhớ từ khi nào, các bữa cơm ăn với trái cây đã trở nên quen thuộc. Hồi nhỏ, tôi rất hay ăn cơm với chuối, dưa hấu, xoài. Đến nay, cứ lâu lâu tôi lại thèm, lại nhớ. Tôi thèm cái vị ngọt ngọt, thanh thanh, thơm thơm của miếng xoài chín, ăn kèm với cá kho hoặc miếng khô chiên, quyện với bát cơm trắng nóng hổi. Ta nói, nó ngon gì đâu!”.
Thực tế, cơm độn trái cây là cách ăn đã có từ rất lâu đời với người dân miền Tây. “Có thể do hồi đó, cuộc sống còn thiếu thốn, thịt cá chưa có nhiều nên người ta đã sáng tạo ra cách ăn độn cơm với trái cây, vừa dễ ăn, ngon miệng mà còn no bụng”, anh Vinh cho hay.
Theo một số người dân miền Tây, cơm vốn dẻo, hơi khô nên khi ăn cùng những loại trái cây mọng nước, có vị chua chua hay ngọt thanh thì sẽ dễ nuốt, bắt miệng và chống ngấy. Đó là lý do những loại trái cây như dưa hấu, xoài chín hay chuối được ưa chuộng. Những trái cây này cũng xuất hiện phổ biến trong vườn nhà.
Cơm với xoài
Cơm trắng kết hợp với xoài có lẽ là món cơm độn quen thuộc nhất của người miền Tây. Nếu ăn cùng xoài chín thì xoài cát Hoà Lộc và xoài cát chu là hai loại phổ biến nhất. Người dân miền Tây thường ưu tiên lựa những trái xoài có lớp vỏ màu vàng, căng mịn, cầm chắc tay và phần chân của cuống xoài hơi lún xuống. Nếu trái xoài quá chín hoặc quá mềm, sẽ không còn mùi vị tươi ngon của xoài.
Còn nếu ăn cùng xoài xanh, họ chọn những quả xoài tươi, phần vỏ màu xanh không quá đậm cũng không quá nhạt. Phần cuống còn non, hơi ươn ướt và còn dính mủ thì mới tươi. Người dân thường bào xoài xanh thành sợi hoặc cắt xoài thành cọng, ăn kèm nước mắm pha đường, ớt cay. Món này sẽ thêm đậm đà nếu kết hợp cá khô chiên, thịt kho, cá kho.
Cơm với chuối
Chuối là loại trái cây phổ biến nhất trong những khu vườn của người dân miền Tây. Vì thế, cơm độn chuối được xem như “món quốc dân”. Loại chuối thường được ăn cùng cơm là chuối xiêm (chuối sứ) đã chín.
Chuối càng chín thì càng mềm và ngọt đậm, thơm ngon. Kết hợp chuối với cơm, chan lên một ít nước tương mặn mặn, ớt cay cay là đã có ngay một tô cơm “ngon nhức nách”.
Cơm với dưa hấu
Tuy không phải loại trái cây dễ tìm trong vườn nhà như chuối hay xoài nhưng dưa hấu được bán quanh năm. Dưa hấu mọng nước, ngọt thanh, khi ăn với cơm sẽ mát, ngọt.
Kinh nghiệm chọn dưa là vỏ quả dưa phải căng tròn, láng bóng và các sọc phải nổi rõ, đậm. Đặc biệt, nếu cuống dưa nhỏ, héo khô và càng xoăn thì càng tốt. Những quả dưa như thế thường rất ngọt, đỏ đẹp và ít hạt hơn.
Cơm chan nước dừa
Nước dừa chan với cơm, ăn kèm với miếng khô mặn hay miếng cá, thịt kho khô là kiểu ăn đặc trưng ở miền Tây.
Khi nhỡ bữa, người miền Tây thường múc tô cơm nguội, chạy ra vườn chặt trái dừa tươi, chan nước dừa vào tô cơm. Ăn kiểu này có vị ngọt thơm của nước dừa thanh mát. Người miền Tây thường ưu tiên chọn loại dừa xiêm, trái không quá non cũng không quá già để phần nước có độ ngọt vừa phải, thơm ngon.
Võ Như Khánh
