Bé Nam (8 tuổi, Hòa Bình) bó bột sau chấn thương ngã xe đạp. Tuy nhiên, sau khi tháo bột tay Nam bị cứng khớp khuỷu và không thể gập duỗi bình thường được.
Bé Nam bị ngã xe đạp trong tư thế chống tay xuống đất dẫn đến trật khớp và gãy xương tay trái. Bé được bó bột trong vòng 1 tháng rưỡi. Tuy nhiên sau khi tháo bột, tay Nam không thể co duỗi bình thường được, không thể thực hiện các động tác như cài cúc áo hay thắt khăn quàng đỏ. Gia đình tiếp tục đưa Nam đi vật lý trị liệu tại bệnh viện và các phòng khám tư nhân nhưng sau 3 tháng không có kết quả.
ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền, Phó trưởng khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, bệnh nhân đến khám trong tình trạng cứng khớp khuỷu hạn chế vận động, là hậu quả của gãy xương nội khớp đầu dưới xương cánh tay.
Kết quả chụp cắt lớp CT cho thấy mảnh xương rời ra và mắc kẹt trong khớp khiến bệnh nhân không thể co duỗi theo biên độ bình thường được. “Chúng ta hình dung phần khớp khuỷu tay giống như chiếc bản lề liên kết hoạt động của 3 xương là xương cánh tay, xương trụ và xương quay. Khi bản lề bị mắc kẹt bởi một vật khiến biên độ đóng mở bị hạn chế, từ đó cánh tay cũng không thể duỗi thẳng hay co gập sát được nữa”, bác sĩ Quyền giải thích thêm.
Bên cạnh đó, việc gãy xương vùng khớp làm máu tích tụ bên trong và xung quanh khớp tạo điều kiện cho quá trình xơ dính xảy ra. Đồng thời, tay trái bị bất động một thời gian dài trong suốt quá trình bó bột làm các dây chằng và mô mềm xơ hóa, không còn đàn hồi như trước.
Để phục hồi vận động cho bé Nam, bác sĩ thực hiện phẫu thuật đưa lại phần xương gãy về vị trí ban đầu. Mảnh xương gãy sau hơn 3 tháng kể từ khi gặp chấn thương tới giờ đã dính vào vị trí khác, các bác sĩ phải phá rời xương, giải quyết tình trạng kẹt khớp, đồng thời đặt xương vào vị trí cũ để xương tự liền lại.
Sau ca phẫu thuật kéo dài trong 60 phút, khớp khuỷu tay được giải phóng, bé Nam đã có thể co gập tay đạt trạng thái 80% so với tay bình thường còn lại. Hầu hết các trường hợp gãy xương nội khớp di lệch nhiều đều phải phẫu thuật. Bác sĩ Quyền đánh giá đây là phẫu thuật lớn đối với độ tuổi của bé Nam.
Bệnh nhân 8 tuổi, xương đang trong quá trình phát triển nên tỷ lệ lành xương cao, tuy nhiên nếu được phẫu thuật sớm ngay sau chấn thương thì hiệu quả điều trị tối ưu hơn, giảm đau đớn và đẩy nhanh quá trình phục hồi, và tránh được các biến chứng đáng tiếc như cứng khớp, lệch trục chi.
Chỉ 1 ngày sau mổ, Nam bắt đầu liệu trình vật lý trị liệu 2 ngày/lần. Bác sĩ Quyền nhấn mạnh việc tập vật lý trị liệu sau phẫu thuật rất quan trọng, nếu không vận động đúng cách, chỉ sau 3 tuần khớp dễ cứng trở lại và có thể phải can thiệp phẫu thuật lần 2. Do tập cơ gập sẽ dễ hơn cơ duỗi nên bé Nam được nẹp duỗi thẳng cánh tay trong lúc ngủ, sau đó sẽ tập các bài tập gập tay. Quá trình vật lý trị liệu kéo dài trong 3-6 tháng, sẽ giúp phục hồi tầm vận động khớp.
Sau chấn thương khớp khuỷu 2 – 3 tháng mà việc tập luyện không giúp lấy lại được tầm vận động nghĩa là trẻ có nguy cơ bị cứng khớp khuỷu tay. Tình trạng này khiến tay không thể co duỗi với biên độ thông thường như duỗi thẳng, gập khuỷu cho bàn tay chạm vai, chạm tay vào sau cổ, làm ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt thường ngày. Càng trì hoãn tập phục hồi chức năng sau chấn thương thì nguy cơ cứng khớp càng cao hơn và mức độ cứng khớp sẽ càng nặng hơn.
Bác sĩ khuyên các bệnh nhân đừng vì sợ đau mà chờ đợi thời gian dài sau khi tháo bột mới bắt đầu tập luyện lại. Lúc này các vị trí xương khớp khớp bị gãy đã cứng lại không thể vận động, thậm chí có thể để lại di chứng lâu dài như teo cơ và tàn phế. Tập luyện quá muộn còn kéo theo đau đớn trong thời gian dài càng dễ khiến tâm lý chán nản và dễ bỏ cuộc.
Theo bác sĩ Quyền, chấn thương khuỷu tay thường gặp ở đối tượng trẻ em từ 6 – 12 tuổi, đặc biệt là 6-8 tuổi. Đây là độ tuổi hiếu động, trẻ chơi đùa té ngã và theo bản năng trẻ chống tay xuống đất dễ dẫn đến chấn thương vùng khuỷu tay.
Để tránh những biến chứng lâu dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ sau này, ngay sau chấn thương, phụ huynh nên cho trẻ đi khám ở các cơ sở uy tín, bác sĩ chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời giúp nhanh chóng phục hồi vận động. Bên cạnh đó, việc giữ an toàn cho trẻ khi vui chơi như chơi ở các khu vui chơi đảm bảo an toàn, đội mũ bảo hiểm và sử dụng đồ bảo hộ chân tay khi chơi các môn thể thao như đạp xe, trượt patin, trượt ván… giúp giảm thiểu các chấn thương.
