Tên gọi, danh pháp
Tên Tiếng Việt: Xuyến chi.
Tên khác: Đơn buốt, đơn kim, cúc áo.
Tên khoa học: Bidens pilosa, thuộc họ Cúc (Asteraceae).
Đặc điểm tự nhiên
Cây xuyến chi là một loại thân thảo sống lâu năm, mọc thẳng, phân bố rộng khắp các vùng ôn đới và nhiệt đới. Thân cây xuyến chi có rãnh chạy dọc và có lông, chiều cao từ 60cm và có thể phát triển đến 150cm trong môi trường thuận lợi. Lá cây xuyến chi mọc đối, màu xanh lục và viền răng cưa, chia thùy hoặc xẻ đôi. Hoa xuyến chi có cụm hoa tựa hình đầu, với nhụy hoa màu vàng được bao quanh bởi cánh hoa trắng (từ 3 đến 5 cánh). Quả có vân, hình trám dài, có gai và có lông.
Cây xuyến chi thích ánh nắng đầy đủ và môi trường đất khô vừa phải. Tuy nhiên cây có thể phát triển kể cả ở vùng đất khô, cằn cỗi. Với lợi thế là tốc độ tăng trưởng nhanh, một cây có thể tạo ra từ 3000 đến 6000 hạt, hạt có thể nảy mầm sau 3 đến 4 ngày trong đất ẩm hoặc sau khi ngâm nước. Hạt giống có thể tồn tại ít nhất là 3 năm.
Phân bố, thu hái, chế biến
Cây xuyến chi là một loại cây thân thảo dễ trồng, được phân bố rộng rãi trên toàn thế giới. Xuyến chi được xem là nguồn cung cấp thực phẩm và dược phẩm phong phú cho con người và động vật. Việc sử dụng cây xuyến chi đã được ghi nhận rộng rãi ở Châu Mỹ, Châu Phi, Châu Á và Châu Đại Dương. Tại Việt Nam, cây xuyến chi phân bố rộng khắp từ Bắc vào Nam, có thể tìm thấy ở các khu đất hoang, vườn nhà, ven đường hoặc có thể dễ dàng bắt gặp ở khắp mọi nơi.
Việc thu hái cây xuyến chi để đạt được hàm lượng dược chất tốt nhất nên hái vào giữa mùa hoa, khoảng từ tháng 4 đến tháng 9 hàng năm.
Thu hoạch toàn cây trừ phần rễ và rửa sạch, có thể dùng tươi hoặc bảo quản bằng cách làm khô và sử dụng dần dần.
Cây Xuyến chiBộ phận sử dụng
Bộ phận sử dụng được của cây xuyến chi là toàn cây, trừ phần rễ cây.
